Broeders van Huijbergen

Nederlandse namen:
– Broeders van Huijbergen; afkorting CFH
– Christelijke Broeders van de Onbevlekte Ontvangenis van de Allerheiligste Maagd en Moeder Gods Maria;
– Broeders van Sainte Marie

Indonesische naam:
– Maria Tak Bernoda; afkorting MTB

Latijnse naam:
– Congregationem Fratrum Huybergensis; afkorting (CFH)
– Congregatio Fratrum Immaculatae Conceptionis Beatae Virginis et Dei Genetricis Mariae;

Adres Generaal bestuur:  Sepakat II no P-123, Pontianak 78010 – Kalimantan Barat, Indonesia
Adres in Nederland: Broederhuis Sint Marie, Boomstraat 07 4635CX Huijbergen
Nederlandse rechtspersoon: ‘De Opvoeding- en Onderwijsstichting Sint Marie te Huijbergen’

Korte geschiedenis

In 1852 begonnen drie broeder kandidaten in de leegstaande Wilhelmietenpriorij te Huijbergen; in 1854 werd de congregatie gesticht door de Bisschop van Breda Mgr. Joannes van Hooydonk. De broeders volgen de regel van de reguliere Derde Orde van Franciscus. De congregatie breidde zich uit naar Indonesië (1921) en Brazilië (1958). In 1963 heeft de congregatie het predicaat Pauselijk verkregen. Doelstelling: Opvoeding; onderwijs; sociaal-caritatief werk.

Amstelveen

Naam vestiging: Maria ter Engelen

Adres:  Parklaan 3,  1182 GJ Amstelveen
Patroonheilige: Maria ter Engelen
Activiteiten: Lager en middelbaar onderwijs; jeugdwerk

Geschiedenis:
Daartoe uitgenodigd door de lokale parochiegemeenschap hielpen de broeders eerst vanuit Amsterdam (vanaf 1949), maar later (1954) vanuit de communiteit ter plaatse bij het lager onderwijs op twee basisscholen. In 1950 werd tevens begonnen met de eerste katholieke school voor middelbaar onderwijs, de Jan Philip Roothaan ULO. Vanwege de nabijheid van de luchthaven Schiphol was er gelegenheid tot overnachten van komende en gaande missionarissen. Ook buiten de scholen werd aandacht besteed aan de jeugd, met name bij sportverenigingen en jongerenkoren. Vanaf 1980 werd ook leiding gegeven aan een school voor basisonderwijs, “De Duiventil”, in Ouderkerk a/d Amstel. In 1989,  toen er nog maar vier broeders in het huis aan de Parklaan woonden moesten de broeders zich terugtrekken uit Amstelveen.

Amsterdam

Naam vestiging:

Adres: Pienemanstraat 11-huis – 13 (1926-1928)
Van Hilligaertstraat 33/ (1928-1942) – (1946-1975)
Dijsselhofplantsoen 2-4(?), (1942 – 1946)

Patroonheilige: Franciscus
Activiteiten: Onderwijs; jeugdwerk

Geschiedenis:
In 1926 betrokken de broeders het tijdelijke huis aan de Pienemanstraat, dat al in 1928 werd verruild voor het nieuwgebouwde huis aan de Hilligaertstraat. Al direct in 1926 begonnen de broeders met de Cornelisschool voor basisonderwijs, spoedig gevolgd door de Franciscus- en Theodorusschool. Begin jaren 30 werd er, op verzoek van de secretaris van het K.O.G., ook serieus gesproken over de stichting van een kweekschool, maar daar werd vanaf gezien, omdat men verwachtte de financiële lasten niet te kunnen dragen. In 1942 werd het klooster gevorderd door de Amsterdamse politie en weken de broeders uit naar een woning aan het Dijsselhofplantsoen; pas in augustus 1946 kregen ze hun klooster terug. Een ander groot probleem in de oorlogsjaren was de voedselvoorziening. In verband daarmee werden voedseltochten tot ver buiten Amsterdam gehouden, m.n. naar boerderijen van oud-leerlingen van het pensionaat Ste Marie in Huijbergen. De opbrengst daarvan was niet alleen voor eigen gebruik; de broeders deelden er ook van uit aan hulpbehoevenden en armen.

Aan het eind van de jaren zestig werd een vierde basisschool (de Michaelschool) geopend in Amsterdam-Buitenveldert. Sportactiviteiten, kinderkoren (Mattheus Passie), aandacht voor spraakproblemen en vakantiekinderwerk gaven een bijzondere dimensie aan het opvoedingswerk.
In 1975 is de communiteit van Amsterdam samengevoegd met die in Amstelveen.

Bergen op Zoom

Naam vestiging: Franciscushuis

Adres:
– Hoogstraat 19-29 (1901-1978)
– Pegasuslaan 24, 4624 CN Bergen op Zoom (1978-2001)

Patroonheilige: Franciscus

Activiteiten:
Onderwijs; weeshuis; kweekschool (tot 1917);
kaarsenmakerij; kleermakerij, onderwijsbureau.
zetel van het hoofdbestuur (1941 – 1977)

Geschiedenis:
Ook in Bergen op Zoom werd door de Broeders van Huijbergen in samenwerking met de plaatselijke Vincentiusvereniging de nodige aandacht gegeven aan het weeshuis en het katholiek onderwijs, dat tot in de wijde omtrek leerlingen wist aan te trekken. Omdat de inkomsten in de eerste jaren tegenvielen, werd in 1902 besloten een kaarsenmakerij op te zetten. Deze liep goed, maar ondervond veel verzet van concurrenten en werd uiteindelijk door de bisschop en het hoofdbestuur verboden. In 1902 werd de St. Franciscuskweekschool opgericht, die in 1917 werd overgeplaatst naar Breda. Enkele honderden Belgische vluchtelingen vonden er in 1914 een toevluchtsoord. Het gebouw van de lagere school bood tot 1921 tevens onderdak aan de St. Josephschool en de RK. Handelsschool. In 1921 richtte het hoofdbestuur een convict op voor leerlingen van handelsschool en H.B.S. die van ver kwamen, maar dit werd in 1925 alweer opgeheven. Van 1924 tot 1934 was in Bergen op Zoom tevens de voorbereidende kweekschoolklas gehuisvest.

Voor het basisonderwijs ontstonden naast de Franciscusschool, die zich ontwikkelde tot een dubbele school (boven en onder), ook de Aloysiusschool en de St. Jozefschool. Het buitengewoon onderwijs kreeg vanaf 1935 speciale aandacht op de St. Jansschool in de Schoolstraat, die later verhuisde naar de Scheldestraat. Uit een fusie met twee andere scholen voor buitengewoon onderwijs ontstond de huidige “3-Master”.  In 1941 kreeg het Hoogstraatsuccursaal inwoning van 30 broeders uit Ste Marie en van een pensionaatsklas. In hetzelfde jaar verhuisde het hoofdbestuur noodgedwongen van Huijbergen naar de Hoogstraat. Vanuit het onderwijsbureau werd de administratie gevoerd van alle scholen waarvan het hoofdbestuur ook schoolbestuur vormde. In november 1977 keerde het hoofdbestuur van de Congregatie terug naar Huijbergen en nam zijn intrek in Ste Marie. Omdat de gebouwen aan de Hoogstraat te ruim waren geworden, het onderhoud te kostbaar en bovendien de tegenoverliggende scholen leeg stonden, besloot het hoofdbestuur om huizen en scholen te verkopen. In 1978 betrok de broedergemeenschap het nieuwe huis aan de Pegasuslaan, dat gebouwd was door architectenbureau Hurks, Sadée en Van Keep uit Roosendaal. Dit pand werd in 2001 weer verlaten. Het onderwijsbureau werd verzelfstandigd.

Lievensberg

Naam vestiging: Noviciaat Lievensberg (1945 – 1951)
Adres: Balsedreef 1, Bergen op Zoom

Activiteiten:
Noviciaat

Geschiedenis:
In 1945 trokken de novicen vanuit de Volksabdij in Ossendrecht naar Lievensberg. In 1951 verhuisde het noviciaat terug naar Alverno in Huijbergen, waar het tot 1941 ook al gevestigd was geweest.

Blauwehandstraat

Adres:
Blauwehandstraat nr? Bergen op Zoom (1945 – 1951)

Activiteiten:
Gedeelte van het pensionaat Sint Marie

Geschiedenis:
Dit pand was een tijdelijk onderkomen. De seminarieklas en een deel van het pensionaat waren er ondergebracht. In 1951 werd het huis opgeheven; de bewoners verhuisden naar het nieuwe gebouw in Huijbergen (Ste Marie II ).

Breda

Sint Antoine

Naam vestiging: St. Antoine (1866 – 1876)
Adres: St. Jansstraat nr? Breda
Patroonheilige:

Activiteiten:
onderwijs (basisschool), verenigingswerk

Geschiedenis:
Op verzoek van plebaan Stoop van de St. Antoniuskerk kwamen er in 1866 drie broeders van Huijbergen naar Breda. Na een periode met buitenschoolse activiteiten begonnen ze eind 1867 met lesgeven in de kort daarvoor door Stoop opgerichte school. Daarnaast assisteerden ze in de kerk. Er kwamen vele moeilijkheden op hun pad, zoals tegenwerking van de kant van de openbare school en een moeizame relatie met plebaan Stoop. Bovendien had overste Nelen de broeders eigenlijk in Huijbergen nodig. Daarom werd besloten het huis in Breda op te heffen. In 1876 keerden de broeders terug naar Huijbergen.

Opmerking:
Afbeelding afkomstig uit het stadsarchief

Karrestraat

Naam vestiging:
Karrestraat (1890 – 1960)
Roland Holst (1960 – 2013)

Adres:
– Karrestraat 16
– Roland Holststraat 71, 4819 HP Breda

Patroonheilige:
Vincentius

Activiteiten:
onderwijs (basis, middelbaar en buitengewoon);
wezenzorg,
missieprocuratuur (Roland Holststraat)

Geschiedenis:
In 1890 vestigden de broeders zich in een gebouw van de Vincentiusvereniging, om daar de leiding van een bestaand weeshuis op zich te nemen. De broeders gingen tevens werken aan verschillende nieuw opgerichte basisscholen (1890: Karrestraat, 1895: Kerkstraat – deze school werd in 1946 opgeheven wegens een gebrek aan leerlingen, 1896: Leuvenaarstraat) In 1920 kwam er onder het beheer van de Vincentiusvereniging ook een MULO tot stand, die in hetzelfde gebouw werd gevestigd als de lagere school aan de Karrestraat. Br Vitus Sloven maakt in zijn “Geschiedenis van het succursaal Karrestraat – Breda” ook melding van een bewaarschool, maar daarover is in de kronieken niets te vinden. Deze werken werden in eerste instantie bediend vanuit de communiteiten aan de Karrestraat (1890-1960) en de Dieststraat (1905-1959).

In 1924 werd besloten het weeshuis geleidelijk op te heffen en geen nieuwe wezen meer aan te nemen. Hun aantal nam daarna snel af; de laatste wees vertrok in 1926. Gedurende de oorlogsjaren bood het huis in de Karrestraat onderdak aan een aantal broeders van de kweekschool, nadat het gebouw daarvan gevorderd was. Ook werden er enkele broeders uit Ste Marie ondergebracht.

Een voorstel van de Vincentiusvereniging, dat de congregatie het pand aan de Karrestraat in eigendom zou overnemen, werd door het hoofdbestuur afgewezen. Het gebouw werd uiteindelijk in 1952 verkocht aan de firma Raming. De broeders konden er nog blijven wonen tot 1960, toen het nieuwe gebouw aan de Roland Holststraat voltooid was. Vanaf dat jaar zetten de broeders hun werkzaamheden voort vanaf het nieuwe adres. Later kwamen er broeders bij van locaties die werden gesloten, zoals bijvoorbeeld uit het St. Jansklooster in 1989. Gedurende een aantal jaren is ook de missieprocuratuur in de Roland Holststraat gevestigd geweest.

In 2013 woonden er nog maar twee broeders en besloot het bestuur om de communiteit op te heffen – de laatste Nederlandse communiteit buiten Huijbergen. De congregatie hield het gebouw wel in eigendom; het werd beschikbaar gesteld aan het Mondiaal Centrum, een ontmoetingscentrum voor de wijk waarin ook hulp wordt geboden aan mensen die om allerlei redenen tussen wal en schip dreigen te vallen, met name ongedocumenteerden.

Willibrordushuis

Naam vestiging: St. Willibrordusgesticht/Heijlaar

Adres:
– Nieuwe Dieststraat 10 (1907-1959)
– Heijlaar, Princenhage, Breda (1959-1960)
Patroonheilige: St. Willibrord
Activiteiten: Opvoeding van voogdijkinderen en nazorg.

Geschiedenis:
Het oorspronkelijke gebouw werd op 6 oktober 1883 door het ‘RK. Gesticht voor oude vrouwen’ in gebruik genomen. De Diocesane Vereeniging voor Kinderbescherming kocht het pand in 1905 en verzocht de Broeders van Huijbergen de opvoeding van voogdijkinderen op zich te nemen. Daarbij besteedden de broeders ook veel aandacht aan vrijetijdsbesteding van de kinderen. Zo werd in 1922 de St. Willibrordusharmonie opgericht, die regelmatig zou optreden. Ook nazorg aan ex-pupillen werd belangrijk geacht; in verband daarmee werd in 1933 de vereniging “Oud-Pupillen St. Willibrordusgesticht” (OPSW) opgericht. In 1934 bouwde architect C.A. Bom uit Breda een kapel aan de achterzijde. Tijdens de oorlogsjaren is er geen ontruiming geweest. Wel was er inwoning van twee broeders uit Ste Marie en een aantal broeders en kwekelingen van de kweekschool. Vermeldenswaard is verder, dat br. Ferdinandus van de Bergh enige tijd gevangen heeft gezeten wegens het op verzoek van leerlingen aanzetten van een illegale zender.

Begin jaren ’50 nam het aantal voogdijjongens gestaag af. Besloten werd, geen nieuwe pupillen meer aan te nemen en het gebouw een andere bestemming te geven. Dit ging uiteindelijk niet door. In 1959 zag de Vereniging voor Kinderbescherming zich genoodzaakt het Willibrordushuis te verkopen. Broeders en de nog overgebleven pupillen vonden onderdak in huize Heijlaar bij Princenhage. Een jaar later waren ook deze jongens elders geplaatst en werd het succursaal opgeheven.

Het gebouw aan de Nieuwe Dieststraat is in 1976 gesloopt.

Kweekschool

Naam vestiging: Sint Franciscuskweekschool (1917-1972)
Adres: Dr. Jan Ingenhouszplein 2, 4814 EH  Breda
Patroonheilige: Franciscus van Assisi

Activiteiten:
Kweekschool; basisonderwijs; juvenaat (1967-1972)

Geschiedenis:
In 1902 werd in Bergen op Zoom de St. Franciscuskweekschool opgericht door de broeders. Wegens ruimtegebrek verhuisde de kweekschool in 1917 naar Breda, naar een nieuw pand dat in 1916 onder architect Jacques van Groenendael was gebouwd. Later ontwikkelden de broeders ook het buitengewoon onderwijs op lager en voortgezet niveau. Vanaf 1926 gaven broeders les op de Rosaschool, een BLO-school; ook heeft er korte tijd een BLO-internaat bestaan. Vanaf de jaren ’30 gaven broeders ook les aan twee lagere scholen. In 1931 werd gestart met de sociale werkplaats Don Bosco, die aanvankelijk gevestigd was in het souterrain van de kweekschool en vanaf 1935 aan de Oranjeboomstraat 2.
Bijzonder aan de kweekschool was de vereniging “Tochtgenoten van broeder Frans” voor interne kweekschoolleerlingen, die in 1932 door broeder Clemens van der Walle werd opgericht. Zij was bedoeld om de leden te steunen bij hun voorbereiding op het kloosterleven. De vereniging was geen onderdeel van het officiële Nederlandse Tochtgenootschap, maar ontleende haar ideeën wel daar aan.
In de oorlog zijn enkele broeders opgepakt, omdat zij en enkele leerlingen anti-Duitse opmerkingen zouden hebben gemaakt. In 1942 werd de kweekschool ontruimd en moesten broeders en internen een ander onderkomen zoeken. In november 1944, na het vertrek van de Duitsers, konden ze terugkeren in het gebouw. Wel hadden ze de eerste tijd nog inwoning van Poolse soldaten en geëvacueerden uit Zevenbergen.
Onderwijs aan woonwagenbewoners en het werk met jongeren buiten de school (sport, muziek en toneel) kregen ruime aandacht. Zo was er bijvoorbeeld het San Francesco orkest, dat door broeder Ephrem in 1927 werd opgericht naar aanleiding van het 25-jarig jubileum van de kweekschool. Het bestond aanvankelijk alleen uit externe kweekschoolleerlingen, maar later traden ook anderen toe.
Tot 1966 was er een internaat voor juvenisten aan de kweekschool verbonden, daarna functioneerde dit tot 1973 als een open convict voor leerlingen van diverse scholen.
De behartiging van het middelbaar voortgezet onderwijs kreeg gestalte in een tweetal middelbare scholen die na verloop van jaren opgingen in de scholengemeenschap “Markenhage”.
In 1971 fuseerde de kweekschool met de meisjeskweekschool die door de zusters van Roosendaal geleid werd. Al spoedig ontstond er ruimtegebrek, zodat het hoofdbestuur in 1972 besloot, het kweekschoolsuccursaal op te heffen en het gebouw te verhuren aan het Rijk ten behoeve van de Pedagogische Academie. De broeders werden in verschillende andere huizen ondergebracht w.o. het nieuwe huis aan de Oranjeboomstraat 192.
Na ruim honderd jaar werd de kweekschool (PABO) verbonden met de Hogeschool “Avans”. In 2001 werd het gebouw aangewezen als rijksmonument.

 Naam vestiging: “De Pastorie” (1972-1980)
Adres: Oranjeboomstraat 192, 4812 EM Breda

Activiteiten:
Onderwijs (kweekschool), pastoraat, jeugdwerk.

Geschiedenis:
Bij de sluiting van de vestiging aan het Ingenhouszplein is een deel van de broeders in het huis aan de Oranjeboomstraat getrokken. Het aantal broeders liep echter, door ziekte en verhuizingen, gestaag terug. Daarom werd in 1980 besloten het pand terug te verkopen aan het bisdom. De nog aanwezige broeders verhuisden naar verschillende andere huizen.

St. Jansklooster

Naam vestiging: St. Jansklooster (1954-1989)
Adres: Don Boscoweg 4, 4812 TL Breda
Patroonheilige: Johannes Baptist de la Salle

Activiteiten:
Basisonderwijs, speciaal onderwijs

Geschiedenis:
Ten behoeve van het speciaal onderwijs, maar ook omdat het kweekschoolsuccursaal overbevolkt was, werd het St. Jansklooster gebouwd. De broeders gaven les aan de naastgelegen St. Jans BLO aan de Verbeetenstraat 40; aan deze school werd tevens een semi-internaat verbonden. Vanuit dit klooster werden ook drie andere scholen bediend.
In 1989, toen het aantal broeders sterk teruggelopen was, werd besloten het huis op te heffen. De meeste van de 8 nog aanwezige broeders gingen wonen in het huis aan de Roland Holststraat.

Ginneken

Naam vestiging: Jeugdcentrale (1934 – 1939)
Adres: Ulvenhoutselaan 7, Ginneken (Breda)

Activiteiten:
cursussen voor jeugdleiders, opvang jonge werklozen

Geschiedenis:
In 1932 vroeg rector Van Campen aan het hoofdbestuur om enkele broeders beschikbaar te stellen om hem te helpen. Dat verzoek werd ingewilligd. Aanvankelijk ging het om broeders die aan de Karrestraat woonden, later vormden enkele broeders in Ginneken een eigen convent. Het oorspronkelijke doel van de centrale, het geven van cursussen aan jeugdleiders werd later veranderd: het werd een opvangtehuis voor jonge werklozen. Tijdens de mobilisatie in 1939 werden er soldaten in de centrale gehuisvest, waarna de broeders zich terugtrokken. In mei 1940 werd het gebouw door een brandbom getroffen en brandde het geheel uit.

Seminarie IJpelaar

Naam vestiging: Seminarie IJpelaar (1941-1944)

Adres: IJpelaar, adres? Breda

Patroonheilige:

Activiteiten:
seminarieklas (1941-1944),
pensionaat (1941-1944)

Geschiedenis:
Na de vordering van Ste Marie I door de Duitsers kreeg de seminarieklas onderdak aangeboden in het seminarie IJpelaar. In 1944 werd ook dit pand gevorderd; de seminarieklas verhuisde toen naar Halsteren.

Opmerkingen: In 1965-66 waren de broeders Jan (Evaristus) Bartels en Johan Joosen in IJpelaar werkzaam als groepsleider.

Evacuatiehuizen

Halsteren

Naam vestiging: Sint Jozefhuis
Adres: Halsteren (1944 – 1951)
Patroonheilige: St Jozef

Activiteiten:
Pensionaat en seminarieklas (1945)

Geschiedenis:
Toen in februari 1944 het seminarie IJpelaar werd gevorderd, huurde de congregatie een herenhuis in Halsteren, waar de seminaristen werden ondergebracht; het pand bood ook onderdak aan pensionairen. De seminarieklas en een deel van het pensionaat verhuisden in 1945 naar de Blauwehandstraat in Bergen op Zoom. In 1951 vertrokken de broeders en de nog aanwezige pensionairs naar het nieuwgebouwde Ste Marie II in Huijbergen.

Leur

Naam vestiging: Jeugdhuis parochie en Villa van Heerma van Vos
Adres: Leur (1941-1951)
Activiteiten: basisschool; pensionaat

Geschiedenis:
Van 1941 tot 1945 zijn deze panden gebruikt als onderkomen voor MULO-leerlingen en een aantal broeders.

Oud-Gastel

Naam vestiging: St. Joanneshuis
Adres: Veerkensweg nr?, Oud-Gastel (1942 – 1945)
Patroonheilige: H. Johannes

Activiteiten:
juvenaat

Geschiedenis:
In 1942 moest de kweekschool in Breda worden ontruimd; de juvenisten en enkele broeders vonden onderdak bij de broeders van O.L.V. van Barmhartigheid te Oud-Gastel; ze werden daar zeer gastvrij ontvangen. In 1945 verhuisde het juvenaat weer naar de kweekschool in Breda.

Haaren

Naam vestiging:
Adres: onbekend/ Heuvel nr?/Driehoeven 3a, Haaren
1927 woonhuis van de hoofdonderwijzer, adres?;
1927-1966 Heuvel nr?;
1966-1993 Driehoeven 3a, 5076 BA.

Activiteiten:
Bijzonder onderwijs; avondonderwijs; jeugdwerk; culturele verenigingen

Geschiedenis:
Op uitnodiging van dorpspastoor Van den Broek begonnen de broeders in 1927 hun werk voor de jeugd op de plaatselijke St. Aloysiusbasisschool, die kort daarvoor was ingezegend. Ze kregen de beschikking over de woning van oud-burgemeester Cornelis Schijvens die het rond 1885 had gebouwd. De oorlogsjaren verliepen relatief rustig. Wel werd in 1944 de school voor enige tijd ontruimd en raakte het broederhuis tijdens de bevrijding door beschietingen door de Engelsen beschadigd.
Behalve in het onderwijs waren de broeders o.a. actief in het verenigingsleven, de verkennerij en het jeugdcircus. Aan het eind van de oorlog vingen ze ook vluchtelingen op.
Omdat het gebouw aan de Heuvel in slechte staat verkeerde, werd besloten tot nieuwbouw aan de Driehoeven 3a, die in 1966 gereed kwam. In 1974 trokken de broeders zich terug uit het onderwijs.
In 1993, toen de communiteit nog vijf broeders telde, waarvan er drie sukkelden met hun gezondheid, werd besloten de communiteit op te heffen en het huis te verkopen.

Nijmegen

Groesbeek

Naam vestiging:Werkenrode
Adres:
(1961 – 1962) Bosweg 17, Berg en Dal;
(1962 – 1965) Lage Horst, adres?;
(1965 – 1969) Werkenrode, Nijmeegsebaan 9

Activiteiten:
Beroepsonderwijs en internaat voor gehandicapten

Geschiedenis:
Vanaf 1961 werden de broeders, op verzoek van de stichting “Helpende Handen”, ingezet als jeugdleider en leraar voor lichamelijk en mentaal gehandicapte jongens. Uiteindelijk kon gebruik gemaakt worden van de speciale faciliteiten op “Werkenrode” (gemeente Groesbeek).

De communiteit in Groesbeek verhuisde in 1969 naar het huis in de Heemraadstraat te Nijmegen.

Heemraadstraat

Naam vestiging:
Adres:
Mariahof Lentiusstraat 70 (1961-1963)
Heemraadstraat 6, 6525 TH Nijmegen (1963 – 1999)

Historie adressering: Heemraadstraat 6, 6525 TH (Dit was het adres na een herindeling van straatnamen; daarvóór was het adres van het pand Pastoor Wichersstraat 22-24)

Activiteiten:
Basisonderwijs; jeugdwerk; zorg voor gehandicapte jongens; studiehuis.

Geschiedenis:
In Nijmegen (Brakkenstein) werd in 1961 een communiteit geopend die zich vooral richtte op basisonderwijs (Michaëlschool) en jongerenwerk (drumband en wandelsport). Deze was aanvankelijk gehuisvest in het gebouw Mariahof, dat eigendom was van de parochie van het H. Sacrament; in 1963 werd het nieuwgebouwde klooster aan de Heemraadstraat betrokken. In 1969 werden de broeders uit Groesbeek gehuisvest in het huis aan de Heemraadstraat en werden ook hun werkzaamheden vanuit deze communiteit verricht. Daarnaast fungeerde de communiteit als studiehuis.
In 1999 verlieten de broeders Nijmegen.

Hellevoetsluis

Naam vestiging:
Adres: Honaartstraat 11, Hellevoetsluis (1964 -1969)

Activiteiten:
Basisonderwijs (Hendrik Boogaardschool), jeugdwerk

Geschiedenis:
In 1964 vestigden enkele broeders zich in Hellevoetsluis, om daar les te gaan geven aan de pas opgerichte Hendrik Boogaardschool, de eerste Rk school in de gemeente. Dit heeft slechts korte tijd geduurd. Na het besluit van broeder Mattheüs van Ballegoy om Hellevoetsluis en de congregatie te verlaten, zag het bestuur zich genoodzaakt om de communiteit in Hellevoetsluis op te heffen.

Huijbergen

Het Oude Sainte Marie

Naam vestiging: Ste Marie I (Bisschoppelijk Instituut Ste Marie)
Adres: Staartsestraat 8 , Huijbergen (1852-1941)
Patroonheilige: Maria

Activiteiten:
Jongensinternaat; noviciaat; moederhuis; weeshuis; juvenaat

Geschiedenis:
In 1852 betrokken de broeders de oude Wilhelmietenpriorij (uit 1278) te Huijbergen, waar vanaf 1849 de Broeders van Oudenbosch gevestigd waren geweest. Ze namen daarbij ook de zorg voor het weeshuis over. In 1854 vestigden ze er hun Instituut Sainte Marie (I) nadat de congregatie op 25 september 1854 door de bisschop van Breda, mgr. Van Hooydonk, werd gesticht. De leiding berustte bij een priester als vertegenwoordiger van de bisschop. In nauwe samenwerking met enkele leken-onderwijzers groeiden vanaf 1852 weeshuis en het door de broeders gestichte pensionaat in en om het oude Wilhelmietenklooster uit tot een groot opvoedingscentrum. Veel priesters van het bisdom Breda kregen hier hun voorbereidende opleiding. In 1934 werd een apart noviciaat (Alverno) voor de opleiding van eigen leden gebouwd. In 1941 werden de broeders gedwongen Huijbergen te verlaten. Bij de terugtocht van het Duitse leger aan het einde van de Tweede Wereldoorlog (1944) bleef van het klooster slechts een uitgebrande en stukgeschoten ruïne over, alleen Alverno en het oude poortgebouw bleven bewaard. Met behulp van velen kon het werk, verspreid over verschillende plaatsen, toch doorgang vinden.

Staartsestraat

Naam vestiging: Ste Marie II
Adres: Staartsestraat 8, 4635 BB Huijbergen (1951-1990)
Patroonheilige: Maria

Activiteiten: Pensionaat; moederhuis

Geschiedenis:
Na de verwoesting van het oude klooster in 1944, waardoor de werkzaamheden na de oorlog tijdelijk elders ondergebracht waren, kon met behulp van derden reeds in 1951 een nieuw complex betrokken worden. In de daaropvolgende jaren werd dit gefaseerd uitgebreid; het laatste deel werd voltooid in 1966. Het complex bevatte zowel een basisschool-internaat als een internaat voor voortgezet onderwijs (tezamen Ste Marie genaamd) en zou dienst blijven doen tot 1989. In 1990 verliet de broedergemeenschap het te ruim geworden gebouw aan de Staartsestraat.

Alverno

 Naam vestiging: Alverno
Adres: Boomstraat 9(?), Huijbergen (1933 – 1970)
Patroonheilige: Franciscus

Activiteiten:
onderwijs (MULO/MAVO; 1945-1967),
pensionaat (1945-1951),
juvenaat (1951-1967),
noviciaat (1951 – ?)

Geschiedenis:
In de jaren ’20 en ’30 vonden er in Ste Marie meerdere verbouwingen plaats, om de gebouwen aan te passen aan het groeiende aantal internen en de veranderende eisen. In 1932 besloot het hoofdbestuur om een noviciaatshuis te laten bouwen, dat los van Ste Marie zou staan. Het werd in 1934 in gebruik genomen. Hier kwamen leden van het algemeen bestuur en de novicenmeester met de novicen en postulanten te wonen. In 1941 werd het gebouw gevorderd; het noviciaat verhuisde toen naar Ossendrecht. Na de oorlog werd het gebouw aanvankelijk gebruikt om een deel van het pensionaat te huisvesten; het noviciaat week uit naar de Lievensberg in Bergen op Zoom. Pas toen de pensionairs in 1951 naar het nieuwgebouwde Ste Marie II verhuisden, trokken de novicen er weer in.

In de jaren ’60 was het aantal postulanten en novicen erg klein geworden, zodat het gebouw veel te ruim was voor zijn functie. Ook toen de broeder-onderwijzers en surveillanten in het gebouw trokken, was dit nog te groot. In 1969 werd het noviciaat opgeheven en van 1970 tot 1990 werd het gebouw verhuurd aan de zusters karmelietessen uit Bergen op Zoom. De meeste broeders vertrokken naar Boomstraat 28.

Boomstraat

Naam vestiging: Rectoraat/generalaat (1957-2019)
Adres: Boomstraat 28  4635 CX Huijbergen

Activiteiten:
– rectoraat (ca. 1957-ca. 1970)
– algemeen bestuur (1999-2017)

Geschiedenis:
Dit pand is gebouwd op de plaats waar voorheen het oude rectoraat had gestaan. Dit was gereedgekomen ca. 1924 en was in de oorlog geheel verwoest. Tot ca. 1970 is ook het nieuwe gebouw als rectoraat in gebruik geweest. In dat jaar werd Alverno verhuurd aan de Karmelietessen en verhuisden de meeste broeders die daar hadden gewoond naar Boomstraat 28. Deze broeders hadden de zorg over de basisschool en het basisschoolinternaat. Van 1999 t/m 2017 is het gebouw in gebruik geweest als generalaat.

Naam vestiging: Portiuncula (1941 – 1942)
Adres: Westerstraat 8, Huijbergen
Patroonheilige: Franciscus
Activiteiten: Evacuatiehuis.

Geschiedenis:
Het huis is beschikbaar gesteld door Wed. van Pul. Na de vordering van Ste Marie trok een aantal broeders in dit huis. Portiuncula werd in januari 1942 zelf ontruimd; de broeders vonden toen onderdak in huize Overberg.

 Naam vestiging: Overberg (1942 – 1944)
Adres: Buurtweg 2, Huijbergen

Activiteiten: Evacuatiehuis

Geschiedenis:
Na de ontruiming van huize Portiuncula verhuisden de broeders naar Overberg. Ze bleven daar tot november 1944, toen het zuiden van Nederland inmiddels was bevrijd. Daarna gingen ze tijdelijk wonen in het poortgebouw van Ste Marie, dat gespaard was gebleven.

Opmerkingen:
Het huis is beschikbaar gesteld door Wed. Luijks

Naam vestiging: Ste Marie III
Adres: Boomstraat 7,4635 CX Huijbergen (1990 – >)

Patroonheilige: Maria

Activiteiten:
– moederhuis (1990- > );
– algemeen bestuur (1990-1999);
– provinciaal bestuur (1999-2011);
– museum (1977- >)

Geschiedenis:
Nadat in 1984 het MAVO-internaat was opgeheven en duidelijk werd, dat ook de Mavoschool spoedig zou ophouden te bestaan, werd duidelijk dat Ste Marie II te ruim zou worden voor de functies die het nog had. Daarom werd er uitgebreid beraadslaagd over de toekomstige huisvesting. Diverse mogelijkheden passeerden de revue: renovatie van bestaande gebouwen of nieuwbouw, waarbij verschillende locaties in aanmerking kwamen. Uiteindelijk werd besloten, een nieuw gebouw neer te zetten op de plaats waar vroeger Ste Marie I gestaan had. Het definitieve ontwerp hiervoor kwam gereed in 1988; in 1990 verliet de broedergemeenschap het gebouw aan de Staartsestraat en werd het nieuwgebouwde moederhuis (Ste Marie III) aan de Boomstraat betrokken. In latere jaren voegden broeders van diverse opgeheven huizen zich daarbij. Sinds 2013 is Ste Marie III het enig overgebleven broederhuis in Nederland.

In het oude poortgebouw, dat tijdens de oorlog overeind was gebleven, was al sinds 1977 het Wilhelmietenmuseum gevestigd; dit bleef bestaan toen de broeders naar Ste Marie III verhuisden. Behalve aan de Wilhelmieten wordt daar ook aandacht besteed aan de broeders van Huijbergen zelf. Tot 2016 was daar tevens het Wilhelmietenarchief opgeslagen; in dat jaar werd het overgedragen aan het West-Brabants Archief te Bergen op Zoom die in 2018 de documenten in 2018 online toegankelijk maakte.

Tijdsat

Naam vestiging: Tijdsat/ Franciscushuis (1975 – 1992)
Adres: Staartsestraat 4, 4635 BB Huijbergen
Patroonheilige: Franciscus

Activiteiten: Opvang van vluchtelingen

Geschiedenis:
In 1975 verzochten vier broeders aan het hoofdbestuur om een nieuwe leefgroep van jongeren te mogen oprichten. Het hoofdbestuur ging akkoord en kocht daartoe de leegstaande woning van de hoofdonderwijzer. Enkele jaren later werd het pand verbouwd, waarna de communiteit werd uitgebreid tot 7 broeders. Deze leefgroep ontwikkelde zich tot een convent dat in samenwerking met El Progresso, Vluchtelingenhulp Nederland, en de Sociaalmaatschappelijke Dienst van de omliggende gemeenten steun verleende aan mensen in probleemsituaties, m.n. door opvang van vluchtelingen.

Opmerkingen:
De naam Tijdsat had een dubbele betekenis: enerzijds duidde deze erop dat de zeven broeders “de tijd zat waren”, dus het oude achter zich wilden laten en het nieuw wilden nastreven, anderzijds dat ze “tijd zat” hadden voor zaken die ze belangrijk achtten.

Hulst

Naam vestiging:

Adres:
Bierkaai 139
Lange Bellingstraat 55 (? Volgens dossiernr 1819)
Lange Bellingstraat 2, 4561 ED Hulst

Provincie: Zeeland

1907 Bierkaai 139;
1907-1951 Lange Bellingstraat nr 55;
1951-1986 Lange Bellingstraat 2 / Grote markt 2

Activiteiten:
Onderwijs; jeugdwerk

Geschiedenis:
Dankzij een bijdrage van de katholieke geloofsgemeenschap kon in 1907 aan de Lange Bellingstraat begonnen worden met de Willibrordusschool voor basisonderwijs. Tijdens de eerste wereldoorlog kregen enkele honderden vluchtelingen uit België tijdelijk onderdak in de schoolgebouwen.

Deken Luijkx heeft meerdere pogingen gedaan om de congregatie het broederhuis en de school te laten overnemen van de parochiële schoolcommissie, maar daar ging het hoofdbestuur niet op in. Wel zou de congregatie in 1949 het pand aan de Lange Bellingstraat 2 kopen. In 1939 startte ook in Hulst een school voor buitengewoon onderwijs. In de meidagen van 1940 vluchtten de broeders uit Hulst om via België in Frankrijk aan te komen en daar drie maanden te blijven. Gedurende de oorlogsjaren is eerst de lagere school en daarna het klooster enige tijd ontruimd geweest. Tientallen jaren waren de broeders actief betrokken in het werk voor jongeren buiten de school (sport, koor en circus) in verschillende organisaties en verenigingen.

Omdat het oude gebouw niet meer aan de eisen van de tijd voldeed, kocht de congregatie in 1949 het pand aan de Lange Bellingstraat 2, dat na enige interne verbouwingen door de broeders werd betrokken. In 1956 werd het onderwijsveld uitgebreid met de Clemensschool voor middelbaar onderwijs. In 1986, toen er nog maar drie broeders in het huis woonden, zag de Congregatie zich genoodzaakt zich uit Hulst terug te trekken.

Middelburg

Naam vestiging:
Adres: Driewegenhof 309 (flat) (1970)
Spinhuisweg 10, Middelburg (1970- 1978)

Activiteiten: basisonderwijs; pastoraat

Geschiedenis:
Dit convent waarvan twee broeders van Huijbergen deel uitmaakten, werd in 1970 gesticht en in 1978 opgeheven.

Opmerkingen:
Het betreft een HUMO-convent, waarin broeders van Huijbergen en van Maastricht leefden.

Oosterhout

Naam vestiging:

Adres:
Arendstraat 38 (1895-1958)
Huize Limburgstraat 21, 4902 BA Oosterhout (1958-2004)

Activiteiten:
weeshuis; patronaat; basisonderwijs; speciaal onderwijs; voortgezet onderwijs; jongerenwerk

Geschiedenis:
Ook in Oosterhout wordt in het begin (1895-1926) nauw samengewerkt met de Vincentiusvereniging. Het klooster van de broeders aan de Arendstraat werd aanvankelijk van de vereniging gehuurd, maar werd in 1926 door de congregatie aangekocht. In de beginjaren kwamen niet alleen diverse basisscholen onder leiding van de broeders te staan, de broeders verzorgden ook het godsdienstonderwijs voor de kinderen op openbare scholen en vanaf 1899 droegen ze zorg voor het weeshuis. Ze ontwikkelden een volksbibliotheek en hielpen bij verschillende vormen van jongerenwerk, zoals sport, toneel en zangkoren. Later kreeg ook het buitengewoon basisonderwijs alsook het beroepsonderwijs voor deze leerlingen speciale aandacht. De oorlogsjaren brachten vele verwikkelingen met zich mee: inkwartiering van Duitsers in de jaren 1940-1941, daarna het bieden van onderdak aan enkele broeders uit Ste Marie en twee pensionaatsklassen en in 1944 de vordering van het klooster en twee schoolgebouwen gedurende enkele maanden. Aan het begin van de jaren vijftig ontstond uit een samenwerkingsverband van de gemeenten Oosterhout, Raamsdonk, Made en Geertruidenberg het Mgr. Frencken College met de afdeling H.B.S. en M.M.S. De congregatie beschikte inmiddels over voldoende leerkrachten om de leiding van het college op zich te nemen. Omdat het klooster te klein was geworden en het oude gebouw veel onderhoud vergde, werd uitgezien naar een nieuwe behuizing.
In 1958 verhuisden de broeders van de Arendstraat naar de Huize Limburgstraat. Deze nieuwbouw was ontworpen door Jos Bedaux. In 1968, bij een totale reorganisatie van het voortgezet onderwijs in Nederland, werden dat de afdelingen “Atheneum” (zesjarig) en Havo (vijfjarig). Uit dit College ontstond later het Dongemond College in Raamsdonksveer.

In 2004 sloot het klooster en kocht de stichting Cires het gebouw om daar, in overeenstemming met een belangrijke doelgroep van de broeders, een begeleide woonvorm te huisvesten.

Ossendrecht

Naam vestiging:  Volksabdij O.L. Vrouw ter Duinen (1936- 1939) (1941-1945) (1958-2001)
Adres: O.L. Vrouw ter Duinenlaan 199, 4641 RM  Ossendrecht
Rechtspersoon: Stichting Volksabdij

Patroonheilige: Maria

Activiteiten:
werkkamp werkloze jongeren (1936-1939),
noviciaat (1941-1945),
onderwijs (ambachtsschool/ LTS), internaat (1958-1981),
retraitehuis, bezinningscentrum (1981-2001).

Geschiedenis:
De volksabdij is ontstaan als een werkkamp voor werkloze jongeren gedurende de jaren dertig van de twintigste eeuw. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verzorgden de Zusters Franciscanessen uit Rotterdam de zieken, en vonden naast een aantal broeders en novicen vanuit Huijbergen, ook onderduikers en de Mareschaussee hier onderdak. Nadien werden er een ambachtsschool en een internaat ondergebracht. In 1958 namen de broeders de verantwoordelijkheid op zich voor het internaat van de LTS. Na de opheffing van het internaat werd de volksabdij een bezinningscentrum en leefden de broeders van 1981 tot 2001 als kerngroep in het bezinningscentrum.

Opmerkingen:
In Pius Almanak 2004 wordt Ossendrecht niet meer genoemd als communiteit, wel als retraitemogelijkheid.

Sint Willibrord

Naam vestiging: Broederhuis “De Mast” (1971 – 1984)
Adres: Dorpsstraat 210, Sint Willibrord

Activiteiten: Jeugdwerk

Geschiedenis:
Dit convent, waar één broeder van Huijbergen deel van uitmaakte, werd gesticht in 1971 en opgeheven in 1984.

Opmerkingen:
Het betrof een HUMO-convent, waarin broeders van Huijbergen en Oudenbosch samen leefden.